2005 yılında yapılan düzenlemeyle, 4/B'li sözleşmeli personele iş sonu tazminatı alma hakkı tanınmıştır. Ancak 2005 yılından önceki süreler için bu yönde bir hakka yer verilmemiştir. Bu nedenle, 2005 öncesi hizmetler için iş sonu tazminatı alınmamaktadır.
SORU: Merhaba, 18.12.1989 - 15.10.1992 tarihleri arasında 657 Sayılı Kanunun 4/B Maddesine göre sözleşmeli öğretmen olarak çalıştıktan sonra 15.10.1992 tarihinde kadrolu öğretmen olarak atandım. Kadroya atanırken sözleşmeli yıllarım için tazminat ödenmedi. 15.08.2017 tarihinde emekliliğe ayrıldım. Kıdem tazminatımın hesaplanmasında yukarıda sözü geçen sözleşmeli yıllarım dikkate alınmadı. Bu mağduriyetimin giderilmesi için ne yapmam gerekir. Şimdiden teşekkür ederim. Saygılarımla
CEVAP:
İş sonu tazminatı nedir:
İş sonu tazminatı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 4 ( B ) kapsamında sözleşmeli olarak çalışanların görevlerinin bitirilmesi veya bitmesi durumunda, görev yaptıkları hizmetlere karşılık bazı şartları taşımaları kaydıyla ödenen toplu bir tutar olarak ifade edilebilir.
İş sonu tazminatı kapsamındakiler kimlerdir, sosyal güvenlik statüleri nedir:
657 sayılı Kanun Madde 4 ( B ) bendi kapsamında sayılanlardır. Sosyal güvenlik statüleri bakımından 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının ( a ) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar, yani işçi statüsünde sosyal güvenlik sistemine dahil olurlar.
İş sonu tazminatı ne zaman esneklik kazandırılarak ödenebilir hale getirilmiştir:
2005 yılından önce sözleşmeli personele iş sonu tazminatı ödenmemekteydi. 2005 yılında 5335 sayılı Kanun Madde 28 hükmü ile 657 sayılı Kanun Madde 4 ( B ) hükmüne iş sonu tazminatı miktarının belirlenmesi yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiş, Bakanla Kurulu da bu yetkisini kullanarak 6.6.1978 Tarih ve 7/15754 Sayılı Bakanlar Kurulu Karan ile yürürlüğe konulan Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar ın 7 nci maddesini değiştirmiş ve daha önce olmayan aşağıda belirtilen ödeme hallerini belirlemiştir.
İş sonu tazminatı hangi hallerde ödenir;
Öncelikle Kurumunda fiilen, askerlik ve doğum dışında kesintisiz, en az 2 hizmet yılını tamamlanması gerekir.
2 yıl görev yapanlardan;
- Sosyal Güvenlik Kurumunca sürekli tam iş göremezlik geliri, malüllük veya yaşlılık aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması halinde iş sonu tazminatı ödenir.
- Hizmetlerine gerek kalmadığı için sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi durumunda iş sonu tazminatı ödenir.
-İlgilinin Esasların ek 6 ncı maddenin ikinci fıkrası uyarınca sözleşmeyi feshetmesi halinde iş sonu tazminatı ödenir.
- İlgilinin işe alınma açısından gerekli olan niteliklerden herhangi birini sonradan kaybetmesi halinde iş sonu tazminatı ödenir.
- İlgilinin ölümü halinde iş sonu tazminatı ödenir.
- İş sonu tazminatı ödenmesinde başka şart aranmaz, yani iş kanununda kıdem tazminatı ödenmesinde aranılan şartlar aranmaz.
İş sonu tazminatı nasıl hesaplanır:
İş sonu tazminatında emsal Devlet Memuru esas alınır. Emsalde işçilere ödenen kıdem tazminatı sistemi uygulanmaz.
Ödeme kapsamında belirtilen hallerden dolayı hizmet sözleşmesi sona erenlere, görev yapmakta olduğu pozisyon unvanı itibariyle, Devlet Memurları Kanununa göre girebilecekleri hizmet sınıfındaki aynı veya benzeri kadro unvanı esas alınarak hizmet yılı ve öğrenim durumu aynı olan emsali personele 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesi tutarını geçmemek üzere, kurumunda çalışılan her tam hizmet yılı için ayrılış tarihindeki hizmet sözleşmesinde yazılı aylık brüt ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenir.
Bir yıldan artan süreler için de, tam yıl için hesaplanan miktardan o süreye isabet eden tutar kadar ödeme yapılır.
Hesaplamaya, daha önce iş sonu tazminatı, ikramiye ve kıdem tazminatı ile benzeri ödemelerde değerlendirilmiş süreler varsa dikkate alınmaz.
İş sonu tazminatı ödemesinde dikkate alınmış süreler kıdem tazminatı ile 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uyarınca ödenecek ikramiye hesabında değerlendirilmez.
Ölüm halinde, yukarıdaki fıkra uyarınca hesaplanacak tutar, ölenin kanuni mirasçılarına ödenir.
2005 yılından önce iş sonu tazminatı alamayanların durumu:
2005 yılından önce Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda;
"Sözleşme ile çalıştırılacak personele sözleşme ücreti dışında herhangi bir ad altında ödeme yapılamaz ve sözleşmelere bu yolda hüküm konulmaz."
"Bu statüde çalışanların sözleşme koşullarına uymaması nedeniyle Kurum tarafından;
sözleşme esasları dışında herhangi bir nedenle çalışanlar tarafından; sözleşmenin feshedilmesi durumunda, iş sonu ödentisi verilmez."
Şeklinde hükümler bulunurdu. Bu hükümler 2005 yılından itibaren kaldırılmıştır.
2005 yılından önce, iş sonu tazminatı ödenmesinde sözleşme hükümlerine uyulmaması durumunda Kurum tarafından sözleşmenin feshedilmesi durumunda veya çalışanlar tarafından da sözleşmenin tek taraflı feshedilmesi durumunda iş sonu tazminatı ödenmezken, 2005 yılında yapılan değişiklikle tek taraflı olsa da yukarıda belirtilen şekillerde sözleşmenin feshedilmesi durumunda iş sonu tazminatı ödenebilir hale gelmiştir.
Ancak, Esaslarda daha önce bu şekilde olup da iş sonu tazminatı alamayanlarında bu haklarını almalarına yönelik bir hüküm tespit edilememiştir.
Bu bağlamda değerlendirmemiz:
Görev yaptığınız tarihlerde iş sonu tazminatı verilmesi şartları arasında sözleşmeli durumdan kadrolu öğretmen kadrosuna geçirilmesi durumunda iş sonu tazminatının ödenip ödenmeyeceğine ilişkin bir kuralın olmadığını anlamaktayız.
Değerlendirmemiz olarak, Sosyal Güvenlik Kurumunun sözleşmeli olarak geçirilen sürenize emekli ikramiyesi ödememesi doğru görülmekle birlikte, hem Kurumunuzun hem de sizin tasarrufunda olmayan bir işlemle kadrolu öğretmenliğe geçmeniz nedeniyle karşılığı ödenmeyen bu sürenin de emekli ikramiyesinde değerlendirilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.
Bu bağlamda Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat edip alacağınız cevaba göre durumunuzu kendinizin değerlendirmesi (dava açılıp açılmayacağı hakkında) uygun olur düşüncesindeyiz.