İşten ayrılacak işçi Süresinde bildirim yapmazsa işverene tazminat öder...
Çalışma hayatında tazminat dendiğinde genellikle işveren tarafından işçiye ödenen tutar algılanmakta. Fakat tam tersi de olabilir. Yani işçi de işverene tazminat ödemek zorunda kalabilir.
Okurlarımızdan Gürkan Bey 2015 yılı başında çalışmakta olduğu süpermarketten yeni bir iş bulduğu için ayrıldığını, ayrılırken de patronuna telefonla haber verdiğini, ancak bir süre sonra ayrıldığı işverene tazminat ödemesi için işyerinden yazı gönderildiğini söylüyor ve bu tazminatın ne olduğunu soruyor.
Bir kişi bir işverene bağlı olarak çalışmaya başladığında iki taraf da karşılıklı olarak bazı yükümlülükler altına girmekte. Nasıl ki işverenin işçisine ücretini ödemek, SGK’ya primini yatırmak, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak gibi yükümlülükleri varsa işçinin de işverene karşı iş görme ve sadakat gibi yükümlülükleri mevcut. Dolayısıyla hem işveren hiçbir sebep yokken işçisini derhal işten çıkartamaz hem işçi geçerli bir sebep yokken işi bırakıp gidemez. Nitekim işveren işçisinin çalışmasına devam edeceği düşüncesiyle plan ve programını yapmaktadır.
Ayrılmadan önce bildirmek zorunda
Kural olarak, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce işçinin durumu işverene bildirilmesi gerekir. Yani işçi işten ayrılmak isterse belli bir süre öncesinden durumu işverene bildirmek zorundadır. Tabi ki sağlık nedenleri, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareketleri ve zorlayıcı nedenler bunun dışındadır.
Peki, işten ayrılacak olan işçi durumu işverene kaç gün önceden bildirmeli? Bu süre işçinin işyerinde çalıştığı süreye göre değişmekte. Buna göre;
İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 hafta sonra,
İşi 6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 4 hafta sonra,
İşi 1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 hafta sonra,
İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak 8 hafta sonra, iş sözleşmesi feshedilmiş sayılmakta.
Dolayısıyla, işçi bildirim şartına uymadan işi bırakırsa işverene bildirim süresine ilişkin ücret tutarında ihbar tazminatı ödemek zorunda. Yani işyerinde 1 yıl süreyle çalışan işçi haber vermeden işi bırakırsa 4 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı ödemekle yükümlü.
Ücretiniz fazla yatarsa ne yaparsınız?
Uzun süre işsiz kaldıktan sonra nihayet iş bulan Temel, ay sonunda ilk ücretini çekmek için banka ATM’sine gider ve hesabında 100 TL fazla para olduğunu görür. Temel sesini çıkarmaz ve fazla parayı da ay sonuna kadar keyifle harcar.
İkinci aybaşında bankaya giden Temel ücretinin 50 TL eksik olduğunu görür. Hemen patronuna gider ve öfkeyle ücretinin 50 TL eksik yattığını, bunu kabul edemeyeceğini ve hatanın derhal düzeltilmesini ister. Patronu sakin bir şekilde gülümser ve “Peki, geçen ay hesabında 100 TL fazla vardı, o zaman neden sesini çıkarmadın?” der.
Temel bozuntuya vermez ve yumuşak bir sesle yanıt verir: “Benim değişmez ilkemdir, ilk hatayı her zaman bağışlarım.”
Malul çocuğu olan anne erken emekli olur
Mehmet Bey, benim 4 yaşında felçli bir çocuğum var. Ben aynı zamanda özel sektörde 7 yıldır çalışıyorum. Sakat çocuğu olan annelerin erken emekli olabildiğini duydum. Doğru mudur? (Fatma H.)
Cevap: Fatma Hanım öncelikle geçmiş olsun. Evet, malul çocuğu olan anneler için böyle bir imkân var. Başka birisinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunan anneler erken emekli olabiliyor. Malul çocuğu bulunan kadın sigortalıların erken emekli olabilmeleri için 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına ekleniyor ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indiriliyor. Bunun için çocuğun başkasının bakımına sürekli muhtaç olduğunun sağlık kurulu raporuyla belgelenmesi gerekiyor.
Örneğin, 01.10.2008 tarihinden sonra 1000 gün prim ödeme gününüz mevcutsa 1000 günlük prim ödeme süresine 250 gün daha eklenecek ve toplam 1250 gün prim ödemiş sayılacaksınız. Ayrıca eklenen bu süre emeklilik yaş haddinizden de düşecek. Böylece daha erken emekli olabileceksiniz.