Yıllık iznini il dışında geçirecek memura yol izni vermek zorunlu bir durum mu?
Kurumdan kuruma veya amirden amire değişen yol izni en fazla suiistimal edilen konulardan bir tanesidir. Aynı kurum içerisinde bir amir yol izni verirken diğeri vermeyebiliyor ya da iki gün yerine bir gün verebiliyor. Yol izni uygulama birliğinin en fazla saptığı konulardan birisi haline gelmiştir.
Yol izni nedir ve hangi hallerde uygulanır?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun yıllık izin başlıklı 102'nci maddesinde; "Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla kadar (On yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir" hükmü yer almaktadır.
Yol izniyle ilgili açıklamalara yıllar önce çıkarılmış ve büyük oranda güncelliğini kaybetmiş 62 seri nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği'nde yer verilmiştir. Bu Tebliğde; "Yasanın 102'nci maddesinde, zorunlu durumlarda memurlara yıllık izinlerine ek olarak gidiş ve dönüş için en çok dört gün izin verilebileceği öngörülmüştür. Bu iznin, bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçiren memurlara, çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi halinde kullandırılması doğru olacaktır" ifadesine yer verilmiştir.
Tebliğe göre; bu iznin verilebilmesi için, memurların bulundukları belediye ve köy sınırları dışında izinlerini geçirmesi ile çok zorunlu ve çok ender durumlarda yetkili amirin gerek ve uygun görmesi gerekmektedir.
Bunun dışında yıllık izin kullanılması sırasında gidiş ve dönüş için idarenin takdiri ile verilen ikişer günlük yol süresinin verilmesinde bir kriter bulunmamakta olup, izin vermeye yetkili amirin iki dudağı arasındadır. Özellikle bazı kurumlarda bu iznin kullanılması sanki zorunluymuşçasına uygulanırken bazı kurumlarda ise hiç uygulanmayabilmektedir.
Zorunlu hallere yer veren kurumlar var mı?
Birçok kurumun çıkarmış olduğu izin yönergelerinde yol izni, 657 sayılı Kanun'un 102'nci maddesindeki ifadelerle aynı içeriktedir veya hiçbir açıklamaya yer verilmemiştir. Ancak, bazılarında ise açıklamalara yer verildiği görülmektedir.
Bu çerçevede, 2013 yılında son şekli verilen Milli Eğitim Bakanlığı İzin Yönergesi'nin 7'nci maddesinde; "Yıllık izinlerini memuriyetlerinin bulunduğu yer dışında geçirecek olanların izin sürelerine, görev yeri ile iznin geçirileceği yerin uzaklığı dikkate alınarak ve zorunlu haller belirtilmek suretiyle izin vermeye yetkili amirlerince gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün olmak üzere yol süresi eklenebilir" ifadesine yer verilmiştir.
Ancak, 2010 yılında çıkarılan MEB İzin Yönergesi'nde ise şu hususlara yer verilmişti; "Öğretmen dışındaki memurlar, kendilerine ikinci görev olarak okul/kurum yöneticiliği verilenler ve yüz yüze eğitim yapılmayan eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerden yıllık izinlerini memuriyetlerinin bulunduğu yer dışında geçirecek olanların izin sürelerine, görev yeri ile iznin geçirileceği yerin uzaklığı dikkate alınarak ve zorunlu haller belirtilmek suretiyle izin vermeye yetkili amirlerince gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün olmak üzere yol süresi eklenebilir."
Görüleceği üzere, 2010 yılında çıkarılan yönergedeki bir husus 2013 yılında değiştirilebilmektedir. Demek ki zaman içerisindeki gelişmeler ya da yönetim değişiklikleri uygulamayı değiştirebilmektedir.
Ancak, birçok kamu kurumunda yıllık izin kullanacak personele, gidiş ve dönüş için izin verilmesi konusu kurum amirlerinin takdirine bırakılmıştır. Hatta bir kurumun bir birim amiri yol izni kullandırırken başka bir birim amiri yol izni kullandırmamaktadır ve kimse de niçin kullandırmadığını soramamaktadır. Çünkü, yazılı kural olmayınca kuralsızlık kural haline gelebilmektedir.
Yol izniyle ilgili sonuç ve öneriler
Bu açıklamalar çerçevesinde, yol izninin nasıl kullandırılması gerektiğiyle ilgili olarak şunları ifade edebiliriz;
1- Yıllık iznin kullanımı sırasında gidiş dönüş için verilebilen yol izni, yıllık izinlerini memuriyet mahalli içerisinde kullanan memurlara verilemez.
2- Her yıla ait izin hakkı için sadece bir defa verilebileceği gibi bir anlam çıkarılması madde metnine daha yatkın ise de her kullanılan izin sürelerine de ilave edilmesi mümkündür. Önemli olan zorunluluk halinin ispatıdır diye düşünüyoruz. Tebliğde yer alan hususların yıllar önce belirlendiği düşünüldüğünde güncelleme yapılması kaçınılmazdır.
3- Amirlerin büyük bir takdir hakkına sahip olduğu yol izninin kullanımında, zorunlu halin ne olduğunun yıllık izin formunda belirtilmesi gerekmektedir. Ancak, Tebliğ bu hususu zorunlu kılmamaktadır. Şayet izin vermeye yetkili amir bu iznin kullanımında memurlar arasında farklı uygulama yaparsa belgeleriyle birlikte şikayet konusu yapılabilir.
4- 657 sayılı Kanun'da yer alan yol izni düzenlemesiyle ilgili olarak, kurumlar itibariyle uyguma birliğinin hatta kurum içi farklı uygulamaların ve memurlar arasında adil bir uygulamanın sağlanabilmesi için, Devlet Personel Başkanlığı'nın konuya el uzatarak çıkarılacak bir izin tebliği ile hem yıllık izinlerle ilgili genel bir düzenleme yapılmalı hem de yol izninin hangi hallerde ve nasıl verilebileceğine objektif kriterlerle açıklık getirilmesinin uygun olacağını düşünüyoruz.