Kamuda yaklaşık 650 bin civarında taşeron/alt işveren işçisi çalıştığı ifade ediliyor. Bu konuda net bir rakam yok. 650 bin işçinin yaklaşık 200 bininin asıl işte çalıştığı tahmin ediliyor. Kamuda asıl işte çalışanların kadroya alınacağı hükümet yetkilileri tarafından ifade edildi. Burada da asıl iş nedir? Sorusu gündeme geliyor. Bir çok taşeron işçisi de haklı olarak soruyor. Ben asıl işte mi çalışıyorum? Benim yaptığım iş kadroya alınmamı sağlar mı? Okuyucularımın bu sorularını cevaplamaya çalışayım.
Asıl iş ve yardımcı iş nedir?
Çalışma mevzuatında asıl iş ve yardımcı işlerin genel olarak tanımı yapılmıştır. Buna göre, mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan işe asıl iş deniliyor. İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işlere de yardımcı iş deniliyor. Bir işin asıl iş mi? Yoksa yardımcı iş mi ? Olduğu konusunu iş mevzuatına göre Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri inceliyor.
İş ayrımını kim belirleyecek?
Kamuda hangi işlerin asıl iş olarak kabul edileceği yukarıda açıklanan asıl iş yardımcı iş tanımı/kriteri dikkate alınarak ilgili komisyonlar /kurullar tarafından belirlenecek.
Asıl iş, yardımcı iş ayrımını yapmak her zaman kolay olmayabiliyor. Bu ayrım yapılan işin özelliklerine göre farklılıklar oluşturuluyor. Bir işyerinde asıl iş kabul edilen bir iş, başka bir işyerinde yardımcı iş olarak kabul edilebilir. Bunun akside mümkün olabilir. Görüldüğü üzere konu biraz karışık. Bu nedenle örnekler üzerinden konuyu açıklamaya çalışalım.
Örnek: A Hastanesinde veri hazırlama işi asıl iş midir?
Hastanenin asıl işi sağlık hizmetidir. Bir doktorun yapmış olduğu muayene ve ameliyat işleri hastanede yapılan asıl iştir. Veri hazırlama işi asıl iş olan sağlık hizmetine yardımcı bir iştir. Hastanede yapılan temizlik, yemek, servis gibi hizmetlerde yardımcı işlerdendir. Hastanede elektrik vb gibi teknik hizmetleri yapanlar, hasta yakınlarını karşılama ve uğurlama işlerini yapanlar yardımcı işler kapsamında değerlendirilir. Hastanın ameliyat olmasında ameliyathanede doktor nezaretinde bizzat görev alanların asıl işte çalıştıkları kabul edilebilir.
Örnek: Karayollarında asfalt işinde çalışanlar asıl işte mi çalışmış sayılır?
Karayollarının esas işi asfalt yapma, yapılmış olan asfaltın bakım ve onarımını yapma olduğu için asfalt işinde çalışanlar asıl işte çalışmış kabul edilir. Asfaltta çalışacak işçileri getirip götüren şoförler ise yardımcı işlerde çalışmış sayılır. Ancak asfalt makinesini/araçlarını kullanan şoförler asıl işte çalışmış kabul edilir.
Örnek: Belediyelerde temizlik işi yapanlar asıl işte çalışıyor kabul edilir mi?
Belediyelerin asıl işlerinden biride temizlik işi olduğundan belediyelerde park ve bahçe temizlik işlerinde çalışanlarda asıl işte çalışıyor kabul edilebilir. Belediyenin araç tamir atölyesinde çalışanlar yardımcı işlerde çalışıyor kabul edilebilir.
Bu örnekleri her kuruma ve işyerine göre çoğaltmak mümkün. Her kurumu veya işyerini yaptığı işlere göre değerlendirmek gerekiyor. Unutmayalım! Bir işyerinde asıl iş kabul edilen bir iş başka bir işyerinde yardımcı iş olarak kabul edilebilir.
Bu bağlamda Kamuda taşeron işçisi olarak çalışanlar;
Doğrudan doğruya asıl işlerde işe alınarak çalıştırılmaları veya Yardımcı işlerde işe alınmalarına karşın asıl işlerde çalıştırılmaları halinde açıkça MUVAZAA söz konusudur. Bu durumdaki işçiler baştan itibaren asıl işverenin yani KAMUNUN işçileri olarak işlem göreceklerdir. Dolayısıyla hem kadroya hak kazanacak hem de geçmişteki çalışmalarına ilişkin özlük ve ücret farklarını talep etme hakkına sahip olacaktır.