Bu Sürelere Uymayan Taraf Tazminat Öder!
4857 sayılı iş kanununa göre sigortalı ya da işveren işten ayrılışı diğer tarafa kıdem süresine göre belirli süreler içerisinde bildirmek zorundadır. Kanunda belirtilen sürelere uymayan taraf tazminat ödemek zorunda kalır. Bu yazımızda ihbar tazminatı ile ilgili bilinmesi gereken tüm ayrıntıları ele almaya çalışacağız.
1-İhbar Tazminatı Nedir?
4857/17 gereği iş sözleşmesini fesih etmek isteyen taraf; feshi yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektirdiği bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa iletmekle yükümlüdür. İş sözleşmeleri;
* İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
* İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
* İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
* İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra feshedilmiş sayılır.
İş sözleşmesini belirlenen bildirim sürelerine uymaksızın fesih eden taraf, söz konusu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak diğer tarafa ödemek durumundadır. Bildirim süreleri bölünemez, kısmen uygulanamaz. Böylesi bir uygulama halinde, tüm bildirim süresi esas alınarak ihbar tazminatı ödenmesi gerekecektir.
2-İşten Ayrılmak İsteyen Sigortalı Ayrılma İsteğini İşverene Ne Kadar Süre Önce Bildirmek Zorundadır?
Bu süre işçinin hizmet süresine göre belirlenir. İşçinin hizmet süresi 6 aydan az ise 2 hafta, 6 ay-1,5 yıl arasında ise 4 hafta, 1,5 yıl-3 yıl arasında ise 6 hafta ve 3 yıldan fazla ise 8 hafta önce işten ayrılacağını işverene bildirmesi gereklidir.
3-İşveren işten çıkarmak istediği sigortalıya bu durumu kaç gün öncesinden bildirmelidir?
İşveren işçiyi işten çıkarmak istediğinde, işçiye önceden durumu bildirmelidir. İhbar süresi İş Kanununda hem işveren hem de işçi için karşılıklı olarak düzenlenmiştir. İşverenin, işçinin hizmet süresi 6 aydan az ise 2 hafta, 6 ay-1,5 yıl arasında ise 4 hafta, 1,5 yıl-3 yıl arasında ise 6 hafta ve 3 yıldan fazla ise 8 hafta önce, işçiyi işten çıkaracağını işçiye bildirmesi gerekmektedir.
4-Belirli Süreli İş Sözleşmeleri İçin İşten Ayrılıştan Önce Sigortalıya Bilgi Verme Zorunluluğu Var mıdır?
Belirli süreli hizmet akdi ile çalışılan durumlarda işverenin ihbar süresine uyma zorunluluğu bulunmamaktadır. İhbar süreleri İş Kanununda sadece belirsiz süreli hizmet akitleri için öngörülmüştür.
5-Sigortalı İşverene Haber Vermeden İşten Ayrılırsa İhbar Tazminatı Ödemek Zorunda mıdır?
İşçi önceden haber vermeksizin işten ayrılırsa işveren işçiden ihbar tazminatı talep edebilir; eğer işçinin işten ayrılması haklı bir nedene dayanmıyor ise, işverenin de işçiden ihbar süresine ilişkin ücret tutarında tazminatı talep etmesi yasal olarak mümkündür.
6-İşveren İhbar Süresine Uymadan İş Akdini Derhal Feshedebilir mi?
İşverenin ihbar sürelerini kullandırmaksızın işçinin hizmet akdini feshetmesi mümkündür. İşveren ihbar süresine ilişkin tazminatı peşin ödeyerek hizmet akdini her zaman feshedebilir.
7-İşveren İşçiye İş Arama İzni Vermezse Bu Süreler İçin Ücret Ödemek Zorunda mıdır?
İşçiye yeni iş arama izni verilmez ve işçi izinli olması gereken 2 saatte çalıştırılırsa alacağı ücrete ilaveten çalıştırıldığı sürenin ücreti % 100 zamlı olarak ödenmelidir.
8-İşten Ayrılmak İsteyen Sigortalıya Kaç Saat Yeni İş Arama İzni Verilir?
Bu süre zarfında işveren işçiye günde 2 saat iş arama izni vermek zorundadır.
9-Belirli Süreli İş Sözleşmeleri İçin İhbar Tazminatı Ödenir mi?
İş Kanununun 17. maddesindeki ihbar önel süreleri belirsiz süreli iş sözleşmeleri için düzenlendiğinden, belirli süreli iş sözleşmelerinde ihbar tazminatı bulunmamaktadır.
10-İhbar Süresinde Olan Bir Sigortalı Bu Süre İçerisinde İşi Bırakırsa Tazminat Alır mı?
İhbar öneline ait sürede çalışma süresinden sayıldığından, işçi ihbar önelindeki süreye uymadan işi bırakırsa kendi isteğiyle istifa etmiş sayılır ve tazminat hakkı bulunmaz.
11-Sigortalı İhbar Süresinde Yıllık İzin Kullanabilir mi?
Yıllık izin ve ihbar öneli süresi iç içe geçemez ve birbirinden mahsup edilemez.
12-Kısmi Süreli Çalışanlar İçin İhbar Süresi Nasıl Hesaplanır?
Kısmi süreli çalışan işçi ile tam süreli çalışan işçi arasında ihbar önelleri bakımından herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Bu durumda işyerinde 2 yıl hizmeti olan kısmi süreli çalışan işçiyi işten çıkarmak isteyen işveren 6 hafta ihbar öneli kullandırmak veya bu süreye ilişkin ücreti işçiye ödemek zorundadır.
13-İhbar Süresi Kıdemden Sayılır mı?
İşçinin ihbar süresine ait ücret peşin ödenmişse sayılmaz. Şayet ihbar süre olarak verilmişse kıdemden sayılır.
14-İhbar Sürelerine Uyulmadan Çıkışı Verilen ve Tazminatını Alamayan Sigortalı Nereye Başvurabilir?
Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne şikâyet dilekçesi verebilir veya İş Mahkemesine gidebilir.
15-İş Arama İzni Toplu Olarak Kullanılabilir mi?
İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden önceki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.