Kariyer Meslek Mensupları Derneği'nin bize göndermiş olduğu kariyer meslek mensuplarıyla ilgili önemli bir konuyu gündeme getireceğiz.
666 sayılı KHK ile 657 sayılı Kanun'a eklenen Ek 41'inci maddede düzenlenen merkez teşkilatı uzmanlıklarında yeterlilik şartlardan biri olan yabancı dil C (70) düzeyi mevcut şartlarda oldukça yüksek olduğu için, uzman yardımcıları asgari 70 dil şartından dolayı dershanelere akın etmekte ve tüm performanslarını işlerinde başarılı ve verimli olmak, kurumlarına faydalı olmak yerine yabancı dil kitaplarına ve dershanelerine giderek harcamaktadırlar.
Bu durum genellik arzetmekte olup, birçok kurumda uzman yardımcıları yabancı dil korkusuyla yaşamakta ve çalıştıkları kuruma adapte olamamaktadır. Bu durum kişilerin sürekli kurum değiştirmelerinde de etkili olmakta ve kurum değiştirmek dil yeterlik şartı süresini uzatma amaçlı kullanılmakta ya da kaçış olarak görülmektedir.
657 sayılı Kanun'un Uzman İstihdamı başlıklı ek 41'inci maddesinde; 36'ncı maddenin “Ortak Hükümler” bölümünün (A) fıkrasının (11) numaralı bendinde belirtilen uzman ve uzman yardımcılarından merkez teşkilatına ait kadrolarda bulunanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı İdari Teşkilatı yasama uzman ve yasama uzman yardımcıları ile 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun eki (III) sayılı Cetvel'de yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumların Uzman yardımcılığına atananlardan, yeterlik sınavında başarılı olanların uzman kadrolarına atanabilmeleri, Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı'ndan asgari (C), Dışişleri Uzmanlığı için asgari (B) düzeyinde veya dil yeterliği bakımından bunlara denkliği kabul edilen ve uluslararası geçerliliği bulunan başka bir belgeye yeterlik sınavından itibaren en geç iki yıl içinde sahip olma şartına bağlıdır. Sınavda başarılı olamayanlar veya sınava girmeye hak kazandığı hâlde geçerli mazereti olmaksızın sınav hakkını kullanmayanlara, bir yıl içinde ikinci kez sınav hakkı verilir.
Verilen ilave süre içinde tezlerini sunmayan veya ikinci defa hazırladıkları tezleri de kabul edilmeyenler, ikinci sınavda da başarı gösteremeyen veya sınav hakkını kullanmayanlar ile süresi içinde yabancı dil yeterliliği şartını yerine getirmeyenler, uzman yardımcısı unvanını kaybederler ve kurumlarında durumlarına uygun memur unvanlı kadrolara atanırlar.
Bazı uzmanlıklar için yabancı dil şartının aranması doğal olabilir ancak, maddede belirtilen bütün uzmanlar için böyle bir şart aranması doğrusu uygun değildir. Şayet dil olmazsa olmaz bir şart ise bütün kariyer meslekler için getirilmelidir. Bu bağlamda, müfettiş yardımcılığından müfettişliğe geçişte, Sayıştay denetçi yardımcılığından denetçiliğe geçişte, hakim adaylığından hakimliğe geçişte ve kaymakamlıkta yabancı dil şartı bulunmamaktadır. Halbuki belirtmiş olduğumuz bu meslekler sıradan meslekler değildir.
Demek ki yapılan düzenleme üzerinde yeterince düşünülerek yapılan bir düzenleme olmaktan oldukça uzaktır. Diğer yandan, YDS'den 70 puan alanların yabancı dili öğrendiklerini söylemek doğru değildir. Öyleyse binlerce personele yabancı dil kurslarında çile çektirmenin anlamı nedir?
Diğer yandan, akademisyenliğin en önemli aşaması olan doktora için dahi uzmanlık için istenenden daha düşük bir dil puanı istenmektedir. Hal böyle iken asıl görevi araştırma olan akademisyenler için dahi aranmayan dil şartını kariyer meslek mensubu uzmanlara getirmek doğru değildir. Eğer dil olmazsa olmaz bir şartsa, bizce uygun olmamakla birlikte bu şart sadece uzmanlara değil, bütün kariyer meslek mensuplarına getirilmelidir. Bize göre bu konu, üzerinde kafa yormaya değecek kadar ciddidir.
Hangi kamu personelinin yabancı dil kursu ücretleri ödenmektedir?
Bazı kamu personelinin yabancı dil kursu ücretleri kamu kurumları tarafından ödenmektedir. Bu husus yeni bir düzenleme olmayıp yıllardan beridir devam eden bir düzenlemedir. 2016 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Tasarısı'nın E Cetveli'nde hangi personelin yabancı dil kurs ücretlerinin hangi şartlarda ödeneceği açıkça belirtilmiştir.
Buna göre;
1- Kurumların üst yönetim görevlileri, ilgili mevzuatına göre mesleğe özel yarışma sınavına tabi tutulmak suretiyle alınanlar (özel kanunları uyarınca bu mesleklere ait kadrolarına atananlar dahil) ve 5018 sayılı Kanun'a göre atanan iç denetçilerden normal çalışma saatleri dışında veya tatil günlerinde yabancı dil kursuna katılmaları ilgili veya bağlı bulunulan bakanın onayıyla uygun görülenlerin yurt içinde yerli veya yabancı dernek, vakıf veya kuruluşlarca açılan ve yeterlilikleri Milli Eğitim Bakanlığı'nca kabul edilenler ile üniversitelerin açmış olduğu dil kursları için ödenecek ders ücretlerinin,
2- Mesleki eğitim ve uzmanlık programlarına devam için ön koşul olan yabancı dil kursları için ödenecek ders ücretlerinin,
3- Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yurtdışı kadrolarına görevlendirilmek maksadıyla, Milli Savunma Bakanlığı'nca belirlenecek dillerde, 120 kişiyi geçmemek üzere yabancı dil kurslarına gönderilecekler için ödenecek ders ücretlerinin, yüzde 60'ı gelir vergisi tevkifatı yapılmaksızın kurum bütçesinin ilgili tertibinden personel başına aylık 500 TL'yi geçmemek üzere ödenebilmektedir.
Gerekli onay sürecini tamamladıktan sonra kursa katılan personel, kursa devam ettiğine dair belgeyi ve faturayı kurumuna ibraz ederek yaptığı kurs ücretini alabilmektedir. Bu ödemeden sadece damga vergisi kesilmektedir.
Bu kapsamda, daha önceki yıllardaki kurs süreleri de dahil olmak üzere en çok dokuz aya kadar ödeme yapılabilecektir.
Bu düzenlemede yer alan Kurumların üst yönetim görevlileri gibi önemli ve bir o kadar da kendine özgü bir kavramla karşılaşıyoruz. Bu kavramın açıklığa kavuşturulması gerekmektedir ki üst yönetim görevlilerini bilelim. Mesela şube müdürleri üst yönetim midir?
Hizmet satın alma yoluyla yabancı dil kursu düzenlenebilir mi?
Kurumlarca hizmet satın alımı suretiyle yürütülen yabancı dil kurslarından yararlanacakların kapsamı, yararlanma süresi ve ücretleri hakkında da yukarıda belirtilen aynı esaslar uygulanmaktadır. Dolayısıyla kamu kurumları yapacakları hizmet satın alma ihaleleriyle aynı nitelikteki personel için yabancı dil kursu açılabilmekte, personel başına aynı ücreti ödeyebilmektedir.