İŞ Kur

Otuz ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde çalışan ve en az altı ay kıdemi olan işçiler iş güvencesi kapsamında. Bu işçilerin işe iade hakkı var. İş güvencesi kapsamındaki işçiyi işten çıkaran işveren, işten çıkarmayı geçerli bir nedene dayandırmak zorunda. Aksi takdirde işvereni, yüklü tazminatlar bekliyor.

İş Kanunu’nun 18. Maddesinde geçerli neden olabilecek durumlar sıralanmış. Ancak asla “geçerli neden” kabul edilmeyen haller var. Buna göre işveren, işçisini; (1) sendikaya üye olması, (2) işyeri sendika temsilciliği yapması, (3) işveren aleyhine dava açması veya açılmış bir davada şahitlik yapması, (4) hamile olması, kadın olması, evli olması veya siyasi veya dini görüşü nedeniyle, (5) doğum iznine bağlı olarak işe gelmemesi nedeniyle, işten çıkartamaz.

30 gün içinde başvurun

İş sözleşmesi işverence sona erdirilen işçi, işten çıkarıldığı tarihten itibaren bir ay içerisinde İş Mahkemesinde dava açabilir. Yukarıda saydığımız sebeplerle işten çıkarıldığını düşünüyorsa ve bunu ispat edecek delillere sahipse hakkını mahkemede aramalı. Bu sürede dava açmayan hakkını kaybediyor.

İşten çıkarmanın geçerli nedene dayandığını ispat yükümlülüğü işverene ait. İşçi, işten çıkarılmasının başka bir nedene dayandığını iddia ediyorsa bunu ispat etmek durumunda. Dolayısıyla dava açmadan önce mutlaka delil olabilecek belge ve şahitlere sahip olmalı. Kanunda, davaların iki ay içinde görülmesi yönünde hüküm var. Ancak davalar altı, yedi ayda sonuçlanıyor.

Mahkeme sonucunda işe iade kararı çıkarsa, işçi işe dönmek istediğini işverene 10 işgünü içerisinde bildirmek zorunda. Aksi takdirde işçinin işe dönme isteğinde olmadığına karar veriliyor ve işçi mahkeme sonunda elde ettiği hakları kaybediyor.

Mahkemede işten çıkarmanın geçerli nedene dayanmadığı kararı çıkarsa, işçi iade hakkı elde ediyor. Mahkeme eğer işveren işçiyi işe geri almazsa ödemek zorunda olduğu iş güvencesi tazminatını da belirliyor. Bu tazminatın tutarı işçinin en az dört, en fazla sekiz aylık ücreti tutarında olabiliyor. Ancak işverenin ödemesi gereken başka tazminatlar da var.

İade kararını uygulamayan işveren, işçiye ihbar tazminatını, kıdem tazminatını, dava süresince geçen süreye karşılık dört aylık ücretini, mahkemenin karar verdiği miktarda iş güvencesi tazminatını ödemek zorunda.

İşçiye ihbar tazminatı ödenmiş ise işçinin mahkemeyi kazanması durumunda, yeniden, bu sefer işe başlatılmadığı tarihten itibaren hesaplanarak ihbar tazminatı ödenmesi gerekiyor. Bu yönde Yargıtay kararları var.

İhbar ve kıdem ödenir

İşçiye ihbar tazminatı ödenmemiş ise işe başlatılmama tarihi esas alınarak hesaplanan ihbar tazminatının ödenmesi gerekiyor.

Kıdem tazminatında da aynı durum sözkonusu. Eğer işçi işten çıkarılırken kıdem tazminatı ödenmiş ise işe iade kararı sonrası kararın uygulanmadığı tarih esas alınarak yeniden kıdem tazminatı hesaplanması gerekiyor. Davanın uzaması nedeniyle işçinin uğradığı kayıp, ihbar ve kıdem tazminatına süre eklenmesi olarak kendisine dönüyor.

İş güvencesi tazminatı

İşveren işe iade kararını uygulamaması nedeniyle mahkeme tarafından belirlenen “iş güvencesi tazminatını” da ödemek zorunda. İşe iade davası açan ve mahkemece haklı bulunan, 3 yıllık kıdeme sahip bir işçiyi işe başlatmayan işverenin karşısına şu tablo çıkıyor: Davanın 1 yıl sürmesi halinde; 2 aylık ücreti kadar ihbar tazminatını, 4 aylık ücreti kadar kıdem tazminatını, mahkeme süresince işçinin çalışmış sayılacağı 4 aylık ücreti ile sigorta primlerini ve mahkemenin kararına göre en az 4, en fazla 8 aylık ücretini işçiye ödemek durumunda kalacak. Yani bu örnekte görüleceği gibi, işveren sadece 3 yıl çalışmış işçiye 18 aylık, yani bir buçuk yıllık ücretini ödemek durumunda kalabiliyor.
30 kişinin altında personele sahip işyerlerinde durum farklı, bu işyerlerinde iş güvencesi yok. İşçiler sadece kıdem tazminatı ve ihbar tazminatını alabiliyorlar, işe iadelerini isteyemiyorlar.

Dava süreleri çalışma sayılır

İşe iade kararı çıkarsa işten çıkarma tarihinden dava sonuna kadar geçen dört aylık sürede işçi çalışmaya devam etmiş sayılıyor. Dolayısıyla işveren işçiyi işe geri alsa da, almasa da dört aylık ücreti ödemek durumunda. İşveren işçiyi işe geri alırsa ve işçi işten çıkarılırken ihbar veya kıdem tazminatını almış ise bu ödemeler dört aylık ücretten düşülerek ödeniyor. Davanın dört aydan fazla sürmesi halinde işçi daha fazla bir ödemeye hak kazanmıyor. En fazla dört aylık ücreti ödeniyor. Burada bahsedilen ücretler hep brüt ücretler.

Dava boyunca sigorta primlerinin de yatırılması gerek. İşveren işe iade kararını uygulasa da uygulamasa da bu süre içerisinde işçinin sigortasını yaptırmak durumunda.