İş mevzuatında çalışanların lehine bir çok düzenleme vardır. Bunların bir kısmı bilinmediği için kullanılmaz. Bir kısmı da 'işini kaybetme korkusu' nedeniyle dile getirilmez. İşte bilinmeyen veya az bilinen işçi haklarından birisi de 'iş arama' iznidir.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 27 nci maddesinde 'yeni iş arama izni' hakkı düzenlenmiştir. Maddeye göre, işverenler işten ayrılmak zorunda kalan veya iş akdi sona erdirilecek çalışanlarına iş arama izni vermek zorundadır.
İş arama izninin süresi ise günde en az iki saat olmak zorundadır. Çalışan, söz konusu izinleri toplu olarak da kullanabilir. Örneğin, iki saatlik dilimleri tam gün iş arama izni olarak kullanılması söz konusudur. Çalışanların iş arama izinleri kullandığı dönemler ise ücretten hiçbir kesinti yapılmaz.
Peki işveren, iş arama izni sürelerinde işçiyi çalıştırırsa ne olur?
YÜZDE 50 ZAMLI ÖDER
Yasada bu konuda da bir düzenleme bulunmaktadır. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder. İşten ayrılma durumlarında açılan davalarda, söz konusu izin için bir talepte bulunulmaz.
Ancak, mahkeme aşamasında 'iş arama izninde' bedeli eski işverenden istenebilir.
ÇALIŞMA BELGESİ DE VERME ZORUNDADIR
İşveren işten ayrılan çalışanına 'çalışma belgesi' de vermek zorundadır. Belgede çalışanın işi ile ilgili bilgiler bulunur. İşveren söz konusu belgeyi hazırlamak ile yükümlüdür. Ve bu belgeyi eski çalışanına vermek zorundadır.
Belgede yer alan bilgilerin doğru olmaması halinde tazminat yükümlülüğü vardır. Sadece çalışan değil personeli işe alan işveren de, eski işverenden tazminat talebinde bulunabilir. Yani, bir başka şirketin patronu da çalışanın eski patronundan yanıltıcı bilgi ve belge düzenlediği için tazminat isteyebilir.
İş Kanunu'nun 'yeni iş arama izni' maddesi ile 'çalışma belgesi' talebinde bulunma maddeleri ise şöyle:
YENİ İŞ ARAMA İZNİ: Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.
ÇALIŞMA BELGESİ: İşten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir. Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doğru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören işçi veyahut işçiyi işine alan yeni işveren eski işverenden tazminat isteyebilir. Bu belgeler her türlü resim ve harçtan muaftır.