Yaşam boyu çok sayıda hastalığa yakalanıyoruz. İnsanlar özellikle kış aylarında çok daha sık hastalanıyor. Bu hastalıklar, bazı zamanlarda çalışanların işe gitmelerini engelleyecek düzeyde olabiliyor. Böyle bir durumda, hastalanan işçinin devamsızlığının nedenini hastaneden aldığı sağlık raporu ile kanıtlaması gerekiyor. Eğer işçi hastalandığını ortaya koyan raporu işverenine veremezse, yaptığı devamsızlık mazeretsiz olarak kabul ediliyor. Diğer taraftan, sık sık rapor alma suiistimale de yol açabiliyor.
Rapor parası nedir?
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından hastalık sigortası kapsamında sigortalılara raporlu olduğu günler için geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Hastalanan ve bunu istirahat raporu ile belgeleyen sigortalılara istirahatlı oldukları günler için ödenen geçici iş göremezlik ödeneği, işçiler arasında daha çok "rapor parası" olarak biliniyor. Rapor parası, sigortalının hastalık nedeniyle çalışamadığı günlerde gelir kaybına uğramasını önlemek amacıyla veriliyor.
Rapor parası, SGK tarafından yetkilendirilmiş hekim veya sağlık kurulları tarafından verilen sağlık raporuna bağlı olarak ödeniyor. Aksi taktirde, yetkilendirilmemiş hekim ve kurumlardan rapor alınması durumunda SGK tarafından rapor parası ödenmiyor.
Ne süreyle veriliyor?
SGK, raporlu olunan sürenin üçüncü gününden itibaren rapor parası ödemeye başlıyor. Bu durumda, 6 günlük rapor almış olan bir işçiye raporlu olduğu 3., 4., 5. ve 6. gün için toplamda 4 günlük rapor parası ödeniyor. Buna karşılık, 2 günlük rapor alan bir işçiye rapor parası ödenmiyor.
Bunun yanında, işçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremez durumda olması halinde, yani bu nedenle raporlu olması durumunda, raporlu olduğu bütün günler için rapor parası ödeniyor. Böylece, iş kazası nedeniyle istirahat raporu alan işçinin herhangi bir gelir kaybına uğraması önlenmiş oluyor.
Rapor parasının miktarı, ayakta tedavilerde sigortalının günlük kazancının üçte ikisi, yatarak tedavilerde ise yarısı kadar. Bu durumda, raporlu çalışan hastanede yatıyorsa daha az, evinde istirahat ediyorsa daha çok rapor parası alıyor. Ayrıca, yüksek ücretli işçiye ödenen rapor parası da daha yüksek oluyor.
Diğer taraftan, istirahat döneminde ödenen rapor parası açısından işverenin çalışanlarına ödediği ücreti tam olarak SGK'ya bildirmesi son derece önemli. Ücreti SGK'ya eksik bildirilen, yani gerçek ücreti üzerinden bildirilmeyen bir işçiye SGK tarafından ödenen rapor parası ödenmesi gereken miktarın altında kalacaktır.
Cezası nedir?
İstirahat raporu alan işçiye SGK tarafından rapor parası ödenebilmesi için işçinin raporlu olduğu sürede çalışmamış olması ve işveren tarafından e-bildirge sisteminde işçinin çalışmadığı günler için eksik gün nedeni olarak "01-İstirahat" seçeneğinin işaretlenmiş olması gerekiyor. Bu şekilde, SGK söz konusu işçi için "çalışmadı" bildiriminin yapıldığını kabul ederek işçiye rapor parasını ödüyor.
İstirahat raporu alan işçinin istirahatli olduğu süre zarfında çalışması durumunda, işverenin söz konusu işçisinin çalıştığını SGK'ya bildirmesi şart. Eğer işveren istirahatli olduğu süre içinde çalışan işçi için "çalıştı" bildirimini yapmazsa, SGK sigortalının raporlu olduğu süre içinde çalışmadığını kabul ederek, raporlu görünen işçiye rapor parası ödeyecektir. Ancak söz konusu durum tespit edilirse, işverene idari para cezası uygulanıyor. Buna göre, işçisinin raporluyken çalıştığını SGK'ya bildirmeyen işverene, bu bildirimi yapmaması nedeniyle brüt asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası kesiliyor. Bu tutar da 2018 yılı için 1.014,75 TL. Böyle bir durumda, ayrıca işçiye ödenen rapor parası da geri alınıyor.
Ödememek için...
İş dünyasında istirahat raporu almış olmasına rağmen işverene bu konuda bilgi vermeksizin çalışmaya devam eden işçilerle çok sık karşılaşılıyor. Bu durum, işçinin haksız yere geçici iş göremezlik ödeneği almış olması anlamıyor geliyor.
Bilgisi dışında, istirahat raporu olduğu halde çalışmaya devam eden işçisi için SGK'ya "çalıştı" veya "çalışmadı" bildirimini yapmaması nedeniyle idari para cezası ile karşılaşacak olan ise işveren. Bu sebeple, her ay aylık bildirgelerin SGK'ya gönderilmesinden önce işyerinde raporlu işçilerin olup olmadığının kontrol edilmesi ve gerekli bildirimlerin bu kontrollere göre yapılması son derece önemli.